Quỹ Tầm nhìn của SoftBank vừa trải qua một trong những năm ảm đạm nhất trong lịch sử. Ngoài việc mất đi nhiều nhân sự cấp cao, tập đoàn này còn bị mất 1,5 tỷ USD từ Quỹ Tầm nhìn và khoản lỗ 100 triệu USD khác khi đầu tư vào sàn tiền ảo FTX.
Quỹ Tầm nhìn của Softbank từng được biết đến như một hậu thuẫn đắc lực cho các công ty khởi nghiệp. Khi lần đầu tiên ra mắt vào năm 2017, Quỹ đã huy động được 100 tỷ USD. Hai năm sau, Softbank tiếp tục thành lập Quỹ Vision 2 trị giá 108 tỷ USD. Tuy nhiên, sau hơn 5 năm hoạt động, quỹ từ lãi kỷ lục 66 tỷ USD đã giảm xuống lỗ 1,5 tỷ USD trong quý 2 năm nay.
Hiện tại, dù đã có lãi sau nhiều tháng, SoftBank vẫn phải chịu khoản lỗ gần 10 tỷ USD trong hoạt động đầu tư mạo hiểm, bao gồm 2 Quỹ Tầm nhìn và Quỹ đầu tư tại Mỹ Latinh. Một đại diện của công ty cho biết, từ tháng 4 đến tháng 9 năm nay, khoản lỗ trong đầu tư mạo hiểm đã lên tới 3.350 tỷ yên (24,53 tỷ USD).
Trong buổi công bố báo cáo tài chính ngày 11/11, Masayoshi Son , Chủ tịch kiêm CEO của Softbank, thừa nhận công ty nên “ở chế độ phòng thủ”. Vì vậy, ông Son đã đề cử Giám đốc tài chính Yoshimitsu Goto của SoftBank thay ông xử lý báo cáo tài chính quý tương lai.
Ngoài ra, ông còn công bố thông tin gây sốc làVision Fund đã đầu tư 100 triệu USD vào FTX và số tiền này đã “bốc hơi” sau khi sàn FTX phá sản vào đầu tháng 11.
Ngoài ra, SoftBank từng cung cấp vốn dài hạn cho CEO Son để đầu tư vào lĩnh vực công nghệ. Nhưng sự sa sút của lĩnh vực này đã khiến tỷ phú 65 tuổi nợ tập đoàn 4,7 tỷ USD tính đến ngày 17/11.
Trước tình hình hiện tại, nhiều nhà đầu tư đang đặt câu hỏi liệu mảng kinh doanh đầu tư mạo hiểm của Softbank có còn lấy lại được danh hiệu “người chống lưng đắc lực” hay không.
Khủng hoảng quản lý cấp cao
Mặc dù các CEO trong ngành đánh giá Son là người có “tầm nhìn xa trông rộng”, người có nhiều ý tưởng lớn, nhưng không dễ để đưa những ý tưởng đó vào cuộc sống.
Vào tháng 7, Rajeev Misra, người đã điều hành Quỹ Tầm nhìn trong nhiều năm, thông báo rằng ông sẽ lùi lại “phía sau hậu trường” để đảm nhận một chức vụ thấp hơn. Theo Business Insider, Misra đang lên kế hoạch thành lập một quỹ đầu tư riêng cùng với một số đối tác cấp cao khác.
Ông Misra từng là quản lý bộ phận trái phiếu của Deutsche Bank trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Năm 2016, Misra đã giúp SoftBank vượt qua nhiều rào cản lớn trong việc mua lại công ty thiết kế chip có giá trị ARM. trị giá 32 tỷ USD. Đồng thời, ông cũng đóng vai trò lớn trong việc thuyết phục quỹ đầu tư nhà nước Ả-rập Xê-út trở thành đối tác của Vision Fund.
Không chỉ Rajeev Misra, nhiều CEO của Softbank cũng “bỏ rơi” Softbank. Yanni Pipilis và Munish Varma, hai đối tác quản lý của Quỹ Tầm nhìn, sẽ tham gia quỹ đầu tư mới của Misra. Đồng thời, một trong những nhà đầu tư trách nhiệm hữu hạn của Quỹ Tầm nhìn 1, Công ty Đầu tư Mubadala, đang hỗ trợ quỹ mới của Misra.
Một nhà đầu tư ở London tiết lộ rằng Misra đã thành lập quỹ mới bằng cách “soạn thảo” các đồng nghiệp cũ và các đối tác hạn chế trong khi vẫn giám sát Quỹ Tầm nhìn.
Kể từ năm 2010, 10 nhà quản lý cấp cao của SoftBank đã từ chức, bao gồm đối tác cấp cao của Quỹ Vision Deep Nishar, Giám đốc điều hành Marcelo Claure, Giám đốc chiến lược Katsunori Sago, v.v.
Thị trường không mấy thuận lợi
Chiến lược đầu tư mạo hiểm trong tương lai của SoftBank vẫn còn nhiều điểm vướng mắc. Năm 2017, khi lãi suất thấp, Softbank có thể dễ dàng chi số tiền khổng lồ hậu thuẫn cho các startup nâng mức định giá lên hàng tỷ USD. Công ty thường đầu tư vào các công ty khởi nghiệp trong cùng lĩnh vực, chẳng hạn như ứng dụng gọi xe.
Hiện nay, trong bối cảnh lãi suất ngày càng tăng và nền kinh tế đứng trước nguy cơ suy thoái, các nhà đầu tư thường cực kỳ thận trọng với các khoản đầu tư mang tính đầu cơ cao vào các startup công nghệ. Tuy nhiên, đây là một phần cơ bản trong danh mục đầu tư của Quỹ Tầm nhìn.
SoftBank đã cố gắng bảo vệ các khoản đầu tư lớn nhất của mình trong những ngày đầu của cuộc khủng hoảng. Điển hình, khi kế hoạch IPO của Wework vào năm 2019 thất bại, tập đoàn Nhật Bản tung gói cứu trợ hàng tỷ USD cho startup này.
Đồng sáng lập một startup khác được SoftBank hậu thuẫn tiết lộ, khi họ gặp khó khăn, nhà đầu tư “đẩy thanh khoản gấp” và “triển khai lượng lớn nhân lực” để tạo cơ hội cho nhà đầu tư. doanh nghiệp không nhất thiết phải làm như vậy.
Tuy nhiên, một vấn đề được đặt ra là liệu SoftBank có còn “giải cứu” các startup trong bối cảnh hiện nay hay không? Ví dụ, Klarna, một công ty dịch vụ “mua ngay trả sau”, được định giá 46 tỷ USD sau khi huy động thành công 639 triệu USD trong vòng cấp vốn từ Quỹ Tầm nhìn 2 vào năm ngoái. Giờ đây, định giá của Klarna đã giảm 85%, từ 46 tỷ USD xuống còn 6,7 tỷ USD và phải cắt giảm quy mô vào tháng Bảy.
Những cái tên khác trong danh mục đầu tư của SoftBank cũng phải cắt giảm nhân sự là GoPuff, OneTrust, Cameo và Remote.
Richard Windsor, nhà sáng lập hãng nghiên cứu Radio Free Mobile, cho rằng Softbankđã thất bại trong việc “giải cứu” WeWork nên tập đoàn này sẽ không sẵn sàng đánh cược và nhận kết quả tương tự.
Lối đi nào cho SoftBank?
Kết quả từ chiến lược kinh doanh của SoftBank thể hiện rõ vào tháng 8/2022 khi tập đoàn này báo lỗ 23,4 tỷ USD, trong đó 17,3 tỷ USD là khoản lỗ của Quỹ Tầm nhìn.
Trong một bài thuyết trình vào tháng 11, CEO Son thừa nhận thật sai lầm khi “đổ xô” mua các công ty khởi nghiệp khi thị trường đang lên. Ông cho biết sẽ giảm đầu tư, cắt giảm chi phí để điều chỉnh, kể cả cắt giảm nhân sự của Quỹ Tầm nhìn.
CEO SoftBank gánh khoản nợ 4,7 tỷ USD do đầu tư vào công nghệ
Hiện tại, SoftBank vẫn khá lạc quan về danh mục đầu tư của mình. Trong báo cáo tài chính tháng 8, Giám đốc tài chính Navneet Govil của Quỹ Tầm nhìn cho biết tính đến ngày 30 tháng 6, 95% công ty khởi nghiệp trong danh mục đầu tư của họ có “đường băng tiền mặt” (khoảng thời gian mà một công ty có thể duy trì khả năng tồn tại của mình). khả năng thanh toán mà không cần huy động thêm bất kỳ khoản tiền nào) trong 12 tháng.
Trong khi đó, Elliott Management, công ty nắm giữ 2,5 tỷ USD cổ phần của SoftBank khi đại dịch bắt đầu, đã bán phần lớn cổ phần trong năm nay. Công ty đã mất niềm tin vào khả năng mang lại giá trị cho cổ đông của Son khi có tin đồn rằng SoftBank đang xem xét tư nhân hóa.
Theo Wall Street Journal, hồi tháng 9, SoftBank đã đưa ra ý tưởng thành lập Quỹ Tầm nhìn thứ ba, và quỹ này sẽ giúp CEO Son cũng như công ty có cơ hội “xoay chuyển tình thế”. Tuy nhiên, có vẻ như nhiều nhà đầu tư cùng với nhà đầu tư trách nhiệm hữu hạn hay kể cả nhà đầu tư tổ chức không mấy mặn mà với thương vụ này.